Ký ức trong lòng mỗi người đều có sự thay đổi, bắt nguồn từ việc bước qua đổi thay trong những va chạm hằng ngày. Tôi thích gợi lại ký ức bằng hình ảnh đã qua, để người ta nhớ về thứ gì đó ẩn trong mình. Để người chưa biết có cơ hội tìm hiểu về dư âm, từ nhiều thời trước đó.
Người lớn lên ở thành phố lớn, bông sắt là một trong nhiều hình ảnh thân quen vẫn tồn tại. Trải dài trên những ngôi nhà phố mặt tiền cho tới mấy căn cư xá cũ, nép mình bên khu chợ sầm uất nào đó. Cảm giác thân thuộc có lẽ sinh ra từ khả năng vượt thời, bền vững qua nhiều thế hệ.
Thời kì mà bông gió sắt hưng thịnh nhất ở miền Nam đến từ kiểu nhà theo lối Art Deco, sau là hướng Modernist. Với bức tường đá rửa đặc trưng, hình khối nhà vuông vức mang tông màu xám ghi nhẹ. Có chăng là sự thay đổi hoa văn thuần Á Đông như hoa sen, đèn lồng, tre trúc. Ngoài miền Bắc, bông sắt dựa theo nếp nhà theo kiến trúc người Pháp xây dựng, những viên chức hay gia đình người Việt cũng từ đó mà học hỏi theo.
Tên gọi bông gió sắt, bông thị hay hoa gió sắt mô tả phần nào công dụng và hình dáng của chi tiết này.
Bông hay hoa bắt nguồn từ ý những chi tiết trang trí bằng sắt, được cách điệu hình thù cây cỏ hay tinh giản thành đường nét hình học cơ bản.
Gió ý chỉ về công năng chính dùng để lấy gió vào nhà nhưng vẫn đảm bảo tính an toàn cho gia chủ. Thông thường, bông gió sắt là chi tiết được thêm vào sau khi hoàn thiện ngôi nhà, đặt hướng vào trong nhà, nằm gọn theo khung cửa sổ.
Bông gió được sản xuất bởi nhiều vật liệu như gạch nung, nhôm, sắt. Trước đây sự xuất hiện của những ô cửa sổ, cửa rào mang chất liệu sắt uốn cong được ưa chuộng nhiều hơn cả bởi tính tiện lợi của nó.
Bông gió sắt cũng như viên gạch lót sàn hay mái ngói. Là một chi tiết mang đậm tính trang trí. Bạn có thể thấy chủ nhân ngôi nhà có đề cao gu thẩm mỹ hay không thông qua chi tiết bông thị.
Có gia chủ tiết kiệm chi phí, chỉ cần một dải bông sắt đơn giản từ thanh thép đan nhau theo chiều ngang, dọc. Có nhà lại cầu kỳ với nhiều họa tiết hoa lá uốn cong xếp dày đặc. Nhưng không vì thế mà nói cái nào đẹp hơn cái nào. Mỗi chi tiết trang trí sắp xếp trên bông thị đều mang câu chuyện riêng. Bạn hoàn toàn có thể tạo hình họa tiết theo ý muốn của mình, chỉ cần đưa thiết kế mẫu, người thợ sẽ uốn những thanh sắt nhỏ theo yêu cầu.
Ngày nay người ta ưa chuộng vật liệu mới vừa nhanh vừa bền, dễ thi công. Bông gió sắt chỉ còn hiện diện một phần nhỏ trong các căn chung cư cũ, và những ngôi nhà mặt tiền còn người xưa tháng cũ sinh sống. Tuy vậy, nhiều nhà thiết kế trẻ vẫn mong muốn đem chút dấu ấn thời gian vào ngôi nhà hiện đại. Kiến trúc sư Sanuki Daisuke và cộng sự đã học lại rồi ứng dụng chi tiết bông thị rất duyên dáng vào công trình nhà ở ẩn dật trong con hẻm tại Sài Gòn.
Không chỉ đô thị lớn mới có bông sắt, mà các tỉnh lân cận cũng ảnh hưởng rất nhiều chi tiết trang trí này. Bạn có thể xem series hình ảnh về bông gió sắt trên instagram theo cú pháp #bongthi. Loạt hình ảnh được lưu trữ lại bởi nhiều bạn trẻ trên khắp các tỉnh thành ở Việt Nam.
