Bạn có nhớ hũ ya-ua lần đầu tiên mình ăn ra sao không.
Đó là một hũ ya-ua cơ bản, có màu trắng từ sữa tươi với vị chua dịu dàng, tươi mát
Thay vì cách đọc yogurt hay sữa chua. Tôi thường gọi với cái tên ya-ua vì quen dùng từ nhỏ. Yaourt là từ gốc tiếng Pháp, /ya-ua/ là đọc cách người Việt đọc theo người Pháp. Thành ra lúc gọi món ngoài quán có nhiều người không hiểu ý cách đọc của tôi. Dù vậy tôi vẫn thích thú với tên gọi bản địa ấy, nên cứ dùng hoài mà không có ý định sửa. Ya-ua, Ya-ua.
Bạn đã từng ăn ya-ua được làm thủ công bán ngoài tiệm chưa. Tôi dùng từ thủ công, ý chỉ loại ya-ua làm nhỏ lẻ, không dùng chất bảo quản. Nó được đặt trong hũ thủy tinh lùn, dày dặn, có nắp bằng nhựa màu trắng đục. Thỉnh thoảng mẹ tôi hay mua ngoài quán bán bún riêu gần nhà (đó là thời tôi còn nhỏ). Mỗi lần mua mang về chừng 10 hũ. Ăn xong tôi xếp ngay ngắn ở góc bếp. Chờ đến lúc 10 hũ thủy tinh sạch sẽ, tôi sẽ lại mang chúng ra quán bún riêu gần nhà gửi trả. Và mua thêm một đợt 10 hũ mới.
Bây giờ, ở Đà Lạt người dân vẫn còn giữ thói quen phục vụ ya-ua, bánh flan trong các quán bún, quán phở hay bất kể một quán bán đồ ăn sáng nào. Chủ quán quen lấy mối ở mấy nhà làm thủ công, rồi bày gọn gàng trên bàn ăn, mời gọi thực khách dùng tráng miệng.
Ya-ua Đà Lạt thường có một lớp váng màu vàng trên bề mặt. Trước khi múc muỗng đầu tiên lên ăn, bạn sẽ nhìn thấy lớp váng đẹp mắt đó, mịn màng rất quyến rũ. Nhiều người hay thắc mắc làm sao để tạo được màu vàng ấy, cho thêm bột tạo màu ư.
Nhưng không, lớp váng ấy xuất hiện là bởi người ta dùng sữa bò tươi mới vắt. Sữa vắt tươi chưa được tách béo, lớp váng ấy chính là váng sữa tươi nổi lên. Ăn có vị béo ngậy nơi đầu lưỡi. Lớp váng sữa thường được tách ra để làm phô mai, bơ trong ngành công nghiệp. Bởi vậy bạn hoàn toàn có thể dùng bơ để tạo ra lớp váng màu vàng trong trường hợp không mua được sữa vắt tươi.
Nhờ sự đơn giản trong vị ya-ua trắng cơ bản. Thành ra mình có thể cho thêm mùi vị yêu thích vào món ya-ua. Vị trà xanh thơm thơm, vị phô mai beo béo, vị dâu, việt quất, xoài, vị chanh dây chua nhẹ kích thích vị giác sau bữa ăn chính. Nên dùng trái cây tươi mang vị chua ngọt chủ đạo, có độ thơm, xắt nhuyễn rồi để lên bề mặt hũ ya-ua trắng là xong chuyện.
Vào bữa ăn sáng, tôi nghĩ trái cây sẽ phù hợp với tiết trời oi nồng của mùa hè. Mở cửa tủ lạnh, tìm trái dâu, bơ và một quả chuối. Tôi cắt nhỏ chúng vào tô, rắc thêm hạt điều, hạt chia và muỗng bơ đậu phộng. Đổ thêm một hộp ya-ua dẻo mịn vào. Vậy là xong một bữa sáng mát lòng mát dạ.
Vào trời lạnh, ya-ua là một món thích hợp cho những kẻ ngược đời. Đôi khi người ta ưa việc thử thách chút cái lạnh nơi đầu họng, rồi xuýt xoa trong hạnh phúc. Tôi từng muốn cảm giác đau họng làm phiền (có lẽ nhớ nhung). Tôi chọn cách ăn món đồ thiệt lạnh như kem, ya-ua đá và thầm tưởng tượng ngày mai giọng mình khàn khàn trông ra sao. Thiệt trẻ con bạn nhỉ, mà lại thấy vui thật sự.
Chuyên mục về hũ ya-ua xin tạm dừng tại đây.
